Chào mừng bạn quay trở lại với chuỗi "100 Bài Học Sống Còn Của Trader". Ở bài học số 15, chúng ta đã học cách "vô hiệu hóa" Bản Ngã (Ego) - kẻ thù phá hủy tài khoản từ bên trong. Nhưng khi không còn giao dịch bằng bản ngã, không còn cố "chứng minh mình đúng", chúng ta phải đặt niềm tin vào đâu?
Câu trả lời không nằm ở kết quả của MỘT lệnh giao dịch. Nó nằm ở một thứ lớn lao và đáng tin cậy hơn nhiều.
Bài học số 16: Tin Tưởng Quá Trình, Kết Quả Sẽ Đến.
Đây là sự thay đổi tư duy (mindset shift) lớn nhất từ một "con bạc" nghiệp dư trở thành một nhà giao dịch chuyên nghiệp. Người nghiệp dư tập trung vào "kết quả" (thắng/thua lệnh này). Người chuyên nghiệp chỉ tập trung vào "quá trình" (thực thi kế hoạch).
"Quá Trình" (The Process) Của Trader Là Gì?
"Quá trình" chính là hệ thống giao dịch (Trading System) hoàn chỉnh của bạn. Đó không chỉ là một Chỉ báo Ichimoku hay một Mô hình nến Búa. Nó là một bộ quy tắc toàn diện, đã được Backtest (Bài 55) và Forward Test (Bài 56) cẩn thận.
Một "Quá trình" tiêu chuẩn phải trả lời được TẤT CẢ các câu hỏi sau:
- Điều kiện thị trường (Market Condition): Tôi giao dịch khi thị trường có xu hướng hay đi ngang? Tôi dùng Chỉ báo ADX để đo lường độ mạnh xu hướng như thế nào?
- Tín hiệu vào lệnh (Entry Signal): Tín hiệu chính xác là gì? Là MA cắt nhau, hay giá phá vỡ Kháng cự, hay một cụm nến đảo chiều?
- Quản lý vốn (Position Sizing): Tôi mạo hiểm bao nhiêu % tài khoản cho lệnh này? (Bài 21: Quy Tắc 1-2%).
- Điểm Cắt Lỗ (Stop Loss): Tôi sẽ đặt SL ở đâu một cách chính xác? (Bài 22).
- Điểm Chốt Lời (Take Profit): Tôi chốt lời ở đâu? Theo tỷ lệ R:R cố định hay theo một chỉ báo? (Bài 23).
Toàn bộ 5 yếu tố trên (và cả việc viết nhật ký giao dịch) chính là "Quá Trình" của bạn.
Tại Sao Phải "Tin" Tuyệt Đối Vào Quá Trình?
Vì trading là một trò chơi của tư duy xác suất (Bài 5). Một hệ thống tốt có thể có tỷ lệ thắng 60%. Điều này có nghĩa là trong 100 lệnh, bạn sẽ THUA 40 lệnh. Bạn hoàn toàn có thể thua 5 lệnh liên tiếp.
Nếu bạn không "tin" vào quá trình, sau 2 lệnh thua, bạn sẽ bắt đầu hoảng sợ. Bạn thay đổi quy tắc, bạn "sửa" hệ thống. Bạn rơi vào "Vòng lặp Hỗn Loạn" (Cycle of Doom) - liên tục thay đổi hệ thống và không bao giờ biết cái gì thực sự hiệu quả.
Khi bạn "tin" vào quá trình, bạn chấp nhận 2 lệnh thua đó là một phần của 40 lệnh thua "nằm trong kế hoạch". Bạn sẽ bình tĩnh thực thi lệnh thứ 3, thứ 4, thứ 5... y hệt như lệnh đầu tiên. Bạn biết rằng chỉ cần thực thi đúng 100 lần, 60 lệnh thắng sẽ trả tiền cho 40 lệnh thua và mang lại lợi nhuận.
Kết Quả (Tiền) Là Sản Phẩm Phụ
Hãy ngừng tập trung vào P/L (Profit/Loss) của từng lệnh. Hãy tập trung vào "P" (Process - Quá trình).
Công việc của bạn KHÔNG phải là kiếm tiền. Công việc của bạn là thực thi hoàn hảo Quá Trình của mình.
Tiền bạc, hay lợi nhuận ròng cuối tháng, sẽ là "sản phẩm phụ" tất yếu của việc tuân thủ kỷ luật và tin tưởng vào quá trình. Khi bạn làm được điều này, trading sẽ trở nên nhàm chán (Bài 13), và đó chính là thành công.
Kết Luận Bài Học Số 16
Niềm tin của bạn phải được đặt vào lợi thế (edge) của hệ thống trong dài hạn, không phải vào kết quả của lệnh giao dịch tiếp theo. Hãy yêu lấy việc thực thi quy trình một cách hoàn hảo.
Để tin tưởng vào quá trình, bạn phải hiểu rõ: trong mớ hỗn độn của thị trường, đâu là thứ bạn thực sự có thể kiểm soát, và đâu là thứ bạn phải chấp nhận. Chúng ta sẽ làm rõ điều này trong Bài 17: 3 Thứ Duy Nhất Bạn Có Thể Kiểm Soát.