Chào mừng bạn quay trở lại với chuỗi "100 Bài Học Sống Còn Của Trader". Ở bài học số 17, chúng ta đã học cách tập trung 100% vào 3 thứ duy nhất có thể kiểm soát: Điểm vào, Rủi ro, và Điểm thoát.
Khi bạn làm chủ được 3 điều này và tuân thủ quá trình (Bài 16), một điều tuyệt vời sẽ xảy ra: Bạn bắt đầu có một chuỗi thắng (winning streak). Bạn thắng 5 lệnh, 7 lệnh, 10 lệnh liên tiếp. Tài khoản của bạn tăng vọt. Bạn cảm thấy mình là "vua của thị trường". Và đây, chính xác là thời điểm nguy hiểm nhất trong sự nghiệp của bạn.
Bài học số 18: Sự Tự Mãn (Complacency) Là Khởi Đầu Của Thất Bại.
Thị trường có một cách rất tàn nhẫn để trừng phạt sự kiêu ngạo. Sự tự mãn là "phần thưởng" độc hại mà Bản Ngã (Bài 15) trao cho bạn sau một chuỗi thắng. Nó thì thầm vào tai bạn rằng: "Bạn là thiên tài", "Bạn không thể sai được", "Hệ thống này 100% hoàn hảo".
Chu Kỳ "Phá Sản" Của Sự Tự Mãn
Một trader có thể mất 3 tháng cẩn thận xây dựng tài khoản tăng 30%, và mất 3 ngày tự mãn để "đốt" sạch 30% đó, thậm chí là "cháy" tài khoản. Sự tự mãn phá hủy bạn bằng cách nó ra lệnh cho bạn phá vỡ TẤT CẢ các quy tắc sống còn:
- Bạn tăng rủi ro một cách phi lý: "Đang hên, phải đánh lớn!" Bạn tăng khối lượng lệnh, vi phạm Quy tắc 1-2% (Bài 21). Giờ đây, chỉ 1 lệnh thua sẽ xóa sạch thành quả của 5-7 lệnh thắng trước đó.
- Bạn giao dịch quá nhiều (Overtrading): Bạn "nghiện" cảm giác chiến thắng. Bạn bắt đầu thấy "tín hiệu" ở khắp mọi nơi, dù đó chỉ là một Mô hình nến Con Xoay (Spinning Top) vô nghĩa. Bạn vi phạm Bài 72: Đừng Giao Dịch Quá Nhiều.
- Bạn phớt lờ Stop Loss: Khi một lệnh bắt đầu đi ngược, bản ngã "thiên tài" của bạn không chấp nhận sai. Bạn bắt đầu "gồng lỗ", thậm chí là trung bình giá xuống (Bài 35). Đây là hành động tự sát, hoàn toàn khác biệt với một chiến lược Code EA Trung bình giá (DCA) có kế hoạch và tính toán rủi ro rõ ràng.
- Bạn "cãi" lại thị trường: Bạn tin rằng PHÂN TÍCH của mình quan trọng hơn SỰ THẬT của giá. Đây là vi phạm Bài 12: Thị trường luôn đúng.
Liều Thuốc Chống Tự Mãn: Sự Khiêm Tốn Có Kỷ Luật
Làm thế nào để bạn "miễn nhiễm" với sự nguy hiểm của chuỗi thắng? Bằng cách quay trở lại gốc rễ.
- Luôn khiêm tốn: Hãy nhớ Bài 95: Luôn Giữ Sự Khiêm Tốn. Bạn thắng không phải vì bạn là thiên tài, mà vì bạn đã tuân thủ một hệ thống có lợi thế xác suất—dù đó là giao dịch thủ công hay một Robot MT5 được lập trình cẩn thận.
- Tôn trọng rủi ro tuyệt đối: Hãy đối xử với lệnh giao dịch thứ 100 (dù 99 lệnh trước đã thắng) với sự cẩn trọng y như lệnh đầu tiên. Giữ vững tính toán khối lượng lệnh (Bài 34).
- Ghi nhật ký và xem lại: Xem lại nhật ký (Bài 83), đặc biệt là xem lại những lệnh thua đau đớn trong quá khứ. Đó là liều thuốc "hạ hỏa" tốt nhất cho cái đầu đang bốc khói vì tự mãn.
Kết Luận Bài Học Số 18
Một chuỗi thắng không chứng minh bạn là thiên tài. Nó chỉ đang kiểm tra kỷ luật của bạn. Thất bại trong bài kiểm tra này (bằng cách trở nên tự mãn) sẽ khiến bạn trả giá đắt hơn bất kỳ lệnh thua riêng lẻ nào.
Hãy nhớ, thành công của trader không được đo bằng chuỗi thắng dài nhất, mà bằng khả năng giữ được lợi nhuận sau chuỗi thắng đó. Đôi khi, cách tốt nhất để giữ lợi nhuận là không làm gì cả.
Điều này dẫn chúng ta đến một khái niệm quan trọng mà nhiều trader mới bỏ qua: Bài 19: Tiền Mặt Cũng Là Một Vị Thế.