Chào mừng bạn trở lại với chuyên mục "Cẩm Nang 100 Bài Học Đầu Tư". Ở các bài trước, chúng ta đã nói về việc kiểm soát Lòng Tham, Nỗi Sợ Hãi, và rèn luyện Siêu Năng Lực Kiên Nhẫn.
Hôm nay, chúng ta sẽ nói về một hành vi tâm lý cực kỳ nguy hiểm, một hành vi tổng hợp của cả ba yếu tố trên: sự cay cú, mất kiên nhẫn và nỗi sợ hãi mất mát. Đó chính là "giao dịch trả thù".
Bài học số 10: Cấm tuyệt đối "Giao dịch trả thù" (Revenge Trading) thị trường.
Giao dịch trả thù là hành động bạn cố gắng "gỡ gạc" lại khoản lỗ vừa mất bằng cách lao vào thị trường ngay lập tức, thường là với một khối lượng lệnh lớn hơn, bỏ qua mọi hệ thống và quy tắc.
Đây là một trong những cách nhanh nhất để thổi bay tài khoản của bạn.
"Giao Dịch Trả Thù" Diễn Ra Như Thế Nào?
Hãy tưởng tượng kịch bản này:
- Bạn có một lệnh Bán rất tự tin.
- Giá đột ngột quay đầu và "cắn" Cắt Lỗ của bạn (Bạn mất 1% tài khoản).
- Bạn cảm thấy "cay cú". Bạn nghĩ rằng thị trường đã "chơi khăm" mình.
- Ngay lập tức, bạn vào một lệnh Bán khác, nhưng lần này với khối lượng gấp 3 lần, vì bạn "chắc chắn" rằng mình đã đúng, bạn muốn "lấy lại" những gì đã mất cộng thêm lợi nhuận.
- Thị trường tiếp tục đi ngược. Khoản lỗ 1% ban đầu của bạn giờ trở thành khoản lỗ 5% hoặc 10%. Bạn đã phá vỡ mọi quy tắc.
Bạn không đang giao dịch, bạn đang "trả thù". Và có một sự thật là: Bạn không bao giờ có thể "trả thù" thị trường. Thị trường là một thực thể khổng lồ, vô cảm. Nó không biết bạn là ai và không quan tâm bạn mất bao nhiêu tiền. Bạn chỉ đang tự hủy hoại chính mình.
Nguyên Nhân Gốc Rễ Của Hành Vi Trả Thù
- Cái tôi (Ego) bị tổn thương: Bạn không chấp nhận mình sai (vi phạm Bài 3: Chấp Nhận Rằng Bạn Sẽ Sai). Bạn coi lệnh thua là một sự sỉ nhục cá nhân.
- Cảm xúc lấn át lý trí: Bạn đang ở trong trạng thái giao dịch khi cảm xúc bất ổn (tức giận, cay cú). Lý trí của bạn đã bị "ngắt kết nối".
- Phá vỡ quy tắc: Bạn ném Kế hoạch Giao dịch qua cửa sổ và hành động như một con bạc (vi phạm Bài 4: Đây Là Kinh Doanh, Không Phải Cờ Bạc).
Làm Sao Để Chặn Đứng Hành Vi "Trả Thù"?
Đây là những hành động cụ thể bạn phải làm ngay lập tức:
- Quy Tắc "Đóng Máy": Ngay sau khi bạn bị Cắt Lỗ, hãy đóng phần mềm giao dịch lại. Đi ra ngoài, uống một ly nước, đi dạo 15 phút. Hãy để cảm xúc "cay cú" trôi qua. Đừng bao giờ ra quyết định khi đang tức giận.
- Đặt Giới Hạn Thua Lỗ Trong Ngày: Đây là một phần của Bài 20: Biết Khi Nào Nên Dừng Lại. Ví dụ: Nếu bạn thua 2 (hoặc 3) lệnh liên tiếp trong ngày, BẠN BẮT BUỘC phải dừng giao dịch, bất kể sau đó có tín hiệu đẹp đến đâu. Hãy bảo vệ mình khỏi chính mình.
- Xem xét lại quy tắc 1%: Lý do bạn cay cú thường là vì bạn mất quá nhiều. Nếu bạn chỉ mất 1% tài khoản như Bài 1: Bảo Vệ Vốn, khoản lỗ đó sẽ nhỏ và dễ dàng chấp nhận hơn.
Kết Luận Bài Học Số 10
Một lệnh thua là điều bình thường. Nhưng để lệnh thua đó kích động bạn gây ra một chuỗi lệnh thua lớn hơn, đó là một thảm họa về tâm lý và kỷ luật. Thị trường sẽ luôn ở đó vào ngày mai.
Hãy học cách chấp nhận một cú đấm nhỏ, đứng dậy, xem lại nhật ký, và chuẩn bị cho trận chiến tiếp theo với một cái đầu lạnh.
Trong bài học tiếp theo (Bài 11), chúng ta sẽ nói về một cảm xúc khác khiến bạn mất tiền ngay cả khi chưa thua: "Đừng FOMO (Sợ Lỡ Tàu)".