Chào mừng bạn trở lại với chuyên mục "Cẩm Nang 100 Bài Học Đầu Tư". Ở bài học số 5, chúng ta đã hiểu rằng giao dịch là một trò chơi của xác suất, không phải sự chắc chắn. Nhiệm vụ của bạn là tìm một "lợi thế" và thực thi nó.
Nhưng "lợi thế" (edge) của bạn sẽ trở nên vô nghĩa nếu thiếu bài học ngày hôm nay. Đây là cây cầu nối giữa một hệ thống tốt và lợi nhuận thực tế.
Bài học số 6: Kỷ luật quan trọng hơn sự thông minh.
Bạn có thể là một thiên tài, một nhà phân tích vĩ mô xuất sắc, hay một người nhận diện mô hình nến siêu hạng. Nhưng nếu bạn không có kỷ luật, bạn vẫn sẽ thất bại.
Một nhà giao dịch "trung bình" nhưng tuân thủ kỷ luật 100% sẽ luôn kiếm được nhiều tiền hơn một "thiên tài" nhưng vô kỷ luật, giao dịch theo cảm hứng.
Kỷ Luật Giao Dịch Thể Hiện Ở Đâu?
Kỷ luật không phải là một thứ gì đó cao siêu. Nó là việc bạn lặp đi lặp lại những hành động "nhàm chán" một cách tuyệt đối, ngay cả khi cảm xúc của bạn đang gào thét làm điều ngược lại.
Cụ thể, kỷ luật là:
- Chỉ vào lệnh khi có tín hiệu: Hệ thống của bạn nói phải chờ Mô hình nến Ba Nến Trong Tăng (Three Inside Up) mới mua. Thị trường đang tăng vù vù nhưng chưa tạo ra mô hình đó. Người kỷ luật sẽ đứng ngoài. Người vô kỷ luật sẽ FOMO và nhảy vào "đu đỉnh".
- Luôn đặt Cắt Lỗ: Đây là kỷ luật cơ bản nhất. Bạn biết Stop Loss (SL) và Take Profit (TP) là gì. Bạn có đặt nó mỗi lần không?
- Không dời Cắt Lỗ: Lệnh đã âm và sắp chạm Cắt Lỗ. Cảm xúc của bạn thôi thúc bạn "nới" SL thêm một chút, hy vọng giá quay đầu. Người kỷ luật sẽ chấp nhận khoản lỗ nhỏ đó và đóng lệnh.
- Tuân thủ khối lượng lệnh: Kế hoạch của bạn là rủi ro 1% mỗi lệnh. Nhưng bạn vừa có 3 lệnh thắng liên tiếp, bạn cảm thấy mình "bất bại" và quyết định vào lệnh tiếp theo với rủi ro 10%. Đó là vô kỷ luật.
- Viết nhật ký giao dịch: Đây là việc nhàm chán nhất nhưng lại quan trọng nhất. Bạn có viết nhật ký kể cả khi thua lỗ, hay bạn chỉ khoe những lệnh thắng?
Tại Sao Kỷ Luật Lại Khó Đến Vậy?
Kỷ luật khó vì nó đi ngược lại với bản năng con người. Chúng ta được lập trình để tìm kiếm sự thỏa mãn ngay lập tức (tham lam) và trốn tránh nỗi đau (sợ hãi). Kỷ luật đòi hỏi bạn phải kìm nén cả hai thứ đó.
Hơn nữa, thị trường tài chính là một "cỗ máy" hoàn hảo để khai thác sự vô kỷ luật của bạn. Nó thưởng cho bạn vì một hành động sai (ví dụ: bạn gồng lỗ và giá quay đầu, bạn thắng) và trừng phạt bạn vì một hành động đúng (ví dụ: bạn cắt lỗ đúng quy tắc, ngay sau đó giá quay đầu). Điều này gây rối loạn tâm lý.
Nhưng về lâu dài, 1000 lần, người tuân thủ kỷ luật sẽ luôn là người chiến thắng.
Làm Thế Nào Để Rèn Luyện Kỷ Luật?
- Có một Kế hoạch Giao dịch (Trading Plan) rõ ràng: Bạn không thể kỷ luật nếu không có "luật". Kế hoạch của bạn phải thật chi tiết: vào lệnh khi nào, ra lệnh khi nào. (Chúng ta sẽ nói kỹ ở Bài 61).
- Đơn giản hóa hệ thống: Đừng dùng 10 chỉ báo cùng lúc. Một hệ thống đơn giản (ví dụ: chỉ dùng Chỉ báo Moving Average (MA) và Price Action) sẽ dễ tuân thủ hơn.
- Giảm khối lượng lệnh: Khi bạn giao dịch với số tiền quá lớn, nỗi sợ hãi sẽ lấn át lý trí và bạn không thể kỷ luật. Hãy giao dịch với khối lượng nhỏ để tâm lý thoải mái.
- Tự động hóa: Nếu bạn code được, hãy học Khóa Học Code Lập Trình EA MT4/MT5 để biến hệ thống của bạn thành robot. EA (Expert Advisor) là gì? Nó là một cỗ máy không cảm xúc và kỷ luật 100%.
Kết Luận Bài Học Số 6
Một hệ thống giao dịch "tầm thường" được thực thi với kỷ luật "phi thường" sẽ mang lại lợi nhuận lớn. Một hệ thống "phi thường" được thực thi một cách "tầm thường" (vô kỷ luật) sẽ chỉ dẫn đến thua lỗ.
Hãy tập trung rèn luyện kỷ luật của mình, đó mới là "chén thánh" thực sự.
Trong bài học tiếp theo (Bài 7), chúng ta sẽ nói về một cảm xúc cụ thể phá vỡ kỷ luật: "Kiểm Soát Lòng Tham".